შინდი

შინდისებრთა ოჯახის წარმომადგენელია. შინდი ბუჩქია, მაგრამ ზოგან 8 მეტრამდე სიმაღლის ხედაც იზრდება, ნაცრისფერ-მომწვანო ტოტებით, რომლებზედაც ერთიმეორის პირისპირ განლაგებულია ელიფსური, კვერცხისებრი ან ლანცეტა კიდემთლიანი ფოთლები, რომელთაც 3-5 გვერდითა რკალისებრი ძარღვი აქვთ, თანაფოთლები მას არ გააჩნია. ფოთლის სიგრძე 10 სმ-მდე აღწევს. ყვავილედის ძირში გარშემო განლაგებულია 4 სიფრიფანა ფოთოლაკიანი საბურველი. ყვითელი ყვავილები ბუჩქის შეფოთვლამდე იშლება. ნაყოფი კურკიანია, წითელი, დასაწყისში მწკლარტე, შემდგომ კი მომჟავო-ტკბილი. ყვავის ადრე გაზაფხულზე, უფრო ხშირად მარტში, მთაში კი აპრილში. ნაყოფი აგვისტო-სექტემბერში მწიფდება. მრავლდება თესლით და ვეგეტაციურადაც. ცოცხლობს 250 წლამდე. შინდი გაცილებით დიდი რაოდენობით გვხვდება ბარში, მაგრამ არც თუ იშვიათად გვხვდება იგი მთაშიც 1500 მეტრამდე სიმაღლეზე ზღვის დონიდან. შინდის ნაყოფი 10 პროცენტ შაქარს, 2-3,5 პროცენტ ორგანულ მჟავებს და 55 მგ პროცენტ ვიტამინ C-ს შეიცავს. გამოიყენება მურაბისა და კომპოტის, ხილფაფის და მარმელადის, გამაგრილებელი სასმელებისა და ლიქიორის დასამზადებლად. ნედლ და ხმელ ნაყოფებს იყენებენ როგორც საწებ-სანელებელს ხორციანი კერძებისათვის. მერქანში, ქერქსა და ფოთლებში დიდი რაოდენობითაა მთრიმლავი ნივთიერებები, რომელნიც ტყავს თრიმვლის პროცესში ყვითლად ღებავენ, ქერქსა და ფოთლებს ქსოვილების შესაღებადაც იყენებენ. საუცხოო თაფლოვანი მცენარეა, ამ მხრივ შინდის მნიშვნელობა იმითაა დიდი, რომ იგი ადრე გაზაფხულზე უმასპინძლდება ფუტკარს მიმზიდველი ნექტრით. ამ დროს ბევრი მცენარე კვლავ მიძინებულია და ამიტომ შინდი ადრე გაზაფხულზე ფუტკრის "გაჭირვების ტალკვესია". შინდი იმავე დროს ფართოდ კულტივირებული მცენარეა. ნაყოფები შეიცავს პექტინებს, მოქმედებს შემკვრელად ფაღარათობის დროს, გამოიყენება ჩაის სახით: 8-10 გ ხმელი ნაყოფი ერთ ჩაის ჭიქა მდუღარე წყალზე (სადღეღამისო), რეკომენდებულია ფაღარათობისა და კუჭში სისხლჩაქცევის დროს.


შეიცავს: 10-17%-მდე შაქრებს (გლუკოზასა და ფრუქტოზას), 3,5-4%-მდე ორგანულ მჟავებს (ლიმონმჟავას, ვაშლის, ქარვისა და ნიკოტინის მჟავებს), პექტინებს, მთრიმლავ და აზოტოვან ნივთიერებებს, ეთერზეთებს, ფიტონციდებს, ფლავონოიდებს (1-5%), C (50-160 მგ%) და P ვიტამინებს, პროვიტამინ A-ს, კალიუმის, რკინის, კალციუმის, მაგნიუმისა და გოგირდის მარილებს. C ვიტამინის შემცველობით შინდი ზოგჯერ შავ მოცხარსაც კი ჯობნის - მისი 100 გრამი ნაყოფი 50 მგ-ზე მეტ ასკორბინის მჟავას შეიცავს. შინდის კურკაში 34%-მდე ცხიმია, ქერქში კი გლიკოზიდი კორინი, მთრიმლავი ნივთიერებები, ვაშლისა და სხვა ორგანული მჟავები. მცენარის ფოთლები მდიდარია C და E ვიტამინებით.

შინდი სასარგებლო თვისებები:

შინდი (როგორც ცოცხალი ნაყოფი, ასევე მურაბა) სასარგებლოა კუჭ-ნაწლავის დაავადებათა დროს. მის შემადგენლობაში შემავალი ფიტონციდების სიჭარბე დამღუპველად მოქმედებს ტიფის, დიზენტერიისა და სხვა ინფექციურ დაავადებათა გამომწვევებზე. შინდი ნაყოფი რეკომენდებულია გასტრიტის (კუჭის ლორწოვანი გარსის ანთებითი დაავადების) დროს. ფაღარათის საწინააღმდეგოდ იყენებენ დანაყილ ნაყოფს თესლთან ერთად, არეულს თაფლსა და კვერცხის გულში. კარგ შედეგს იძლევა ასევე ნაყოფისგან მომზადებული ნაყენი და ნახარში. ნახარშის მოსამზადებლად უნდა აიღოთ 2 სადილის კოვზი ხმელი შინდი, დაასხათ ერთი ჩაის ჭიქა მდუღარე წყალი, ნახევარი საათი ადუღოთ, ცხელ-ცხელი გადაწუროთ და საწყის მოცულობამდე შეავსოთ ადუღებული წყლით. მიირთვათ დღეში სამჯერ 100 გრამი. ნაყენის მოსამზადებლად 2 სადილის კოვზ ნაყოფს ასხამენ ერთ ჩაის ჭიქა მდუღარე წყალს, 8 საათი აჩერებენ და დღეში ორჯერ 100 მლ-ს სვამენ. შინდის ნაყოფი რეგულარულად უნდა იყოს ჩართული რაციონში ეგზემისა და კანის სხვადასხვა დაავადების დროს. პექტინების დიდი ოდენობით შემცველობის გამო შინდის ნაყოფი აჩქარებს ორგანიზმის გაწმენდას მეტაბოლიზმის ცალკეული პროდუქტებისგან, ხელს უწყობს შარდისა და მჟაუნმჟავას გამოდევნას. შინდით მკურნალობენ პოდაგრას, სისხლნაკლებობას, ნივთიერებათა ცვლის დარღვევას. ანემიის, ვიტამინების ნაკლებობის, ორგანიზმის დასუსტების (ზოგადად იმუნიტეტის დაქვეითების შემთხვევაში) დროს აუცილებელია შინდი როგორც ცოცხალი, ასევე ხმელი ნაყოფის მიღება. შინდის ნაყოფი ნაჩვენებია ღვიძლისა და თირკმელების დაავადებათა დროს. სამკურნალო თვისებებით გამოირჩევა შინდის ფოთლებიც. ისინი 14%-მდე ტანინს შეცავს.შინდის ფოთლებისა და ტოტების ნაყენი გამოირჩევა შემომგარსველი მოქმედებით, გამოიყენება როგორც ნაღველმდენი, შარდმდენი და შაქრის დამწევი საშუალება (ერთ სადილის კოვზ წვრილად დაქუცმაცებულ ფოთლებსა და ტოტებს დაასხით ერთი ჩაის ჭიქა მდუღარე წყალი, ნახევარი საათი გააჩერეთ, გადაწურეთ და მიირთვით დღეში სამ-ოთხჯერ 50-70 მლ). რევმატიზმისა და პოლიართრიტის სამკურნალოდ რეკომენდებულია შინდის ფესვებისა და ქერქის ნახარში - ერთ ჩაის კოვზ ნედლეულს ერთ ჩაის ჭიქა წყალში 15 წუთის განმავლობაში ადუღებენ, აყოვნებენ 2 საათს, გადაწურავენ და დღეში სამჯერ სვამენ ორ სადილის კოვზს.შინდი სასარგებლოა დიაბეტით დაავადებულთათვის. მათ რეგულარულად უნდა მიირთვან ნაყოფის ახალგამოწურული წვენი, თავდაპირველად - 50-70 გრამი ჭამამდე 30 წუთით ადრე, თუ კარგად აიტანეს, დოზა თანდათანობით ერთ ჭიქამდე უნდა გაზარდონ. შინდის ფესვები და ქერქი შეიცავს გლიკოზიდ კორინს, რომელიც მალარიის საწინააღმდეგო საშუალებაა. თუ ავადმყოფს ცხელება აქვს, მას შეიძლება შინდის ახალგამოწურულ წვენთან ერთად მცენარის ნაყოფისა და ყვავილების ნაყენიც დავალევინოთ. ნაყოფის ახალგამოცლილი, დაქუცმაცებული და ოდნავ მოხალული კურკების ნაყენით ნახეთქებს მკურნალობენ. შინდის ნაყენი ხსნის ტუბერკულოზურ ინტოქსიკაციას, წელის ტკივილს, ამაგრებს და აჯანსაღებს შარდის ბუშტს.შინდი ეკოლოგიური თვალსაზრისითაც გამოირჩევა - ჰაერს მავნე ბაქტერიებისა და მწერებისგან წმენდს. ძველად თურმე შინდისგან სამკურნალო ტყლაპს ამზადებდნენ: გახეხილ ნაყოფს ასხამდნენ ბრტყელ ფორმებზე და ჯერ მზეზე, შემდეგ კი ღუმელში აშრობდნენ, მიღებულ ფირფიტებს ახვევდნენ და ინახავდნენ. ამ ტყლაპით ჩირქოვან ჭრილობებს ახვევდნენ - სწრაფად აშუშებდა.


წყარო: mkurnali.ge