გოგრა

გოგრა (Cucurbita), ერთწლოვანი და მრავალწლოვანი მხოხავი მცენარის გვარია.ქმნის გოგრისებრთა ოჯახს. ამ ოჯახის წარმომადგენლებს აქვთ მიწაზე განთხმული ღერო, რომელიც ხშირად ხეებსა და სხვა საყრდენზე ადის. ოფიცინალური სახეობებია ხოკერა გოგრა - Cucurbita pepo L., მსხვილი გოგრა - Cucuurbita maxima Duch., თუმცა თაფლა გოგრაც გამოიყენება.ერთწლოვანი, ერთსახლიანი მცენარეებია. შედის გოგრისებრთა ოჯახში.აქვს დატოტვილი და მიწაზე გართხმული ან საყრდენზე ასული ბუსუსიანი ღერო, სიგრძე ზოგჯერ 10-15 მეტრს აღწევს. გრძელყუნწიანი, ხუთნაკვეთიანი, ბუსუსიანი ფართო ფოთოლი. დიდი ყვითელი, ზარისებური ყვავილი. ფოთლების იღლიებში განვითარებულია გრძელი, სპირალური პწკალები, რომლითაც მცენარე საყრდენზე მიცოცავს.. ისხამს საკმაოდ დიდ სხვადასხვა ფორმისა და შეფერილობის ნაყოფს.თესლები მსხვილი და ბრტყელია, გლუვი, თეთრი ფერის.. ნაყოფი მწიფდება სექტემბერ-ოქტომბერში.აქვს მაგარი პერიკარპიუმი. რბილობი წვნიანია, ხორცოვანი, ყვითელი, ბოჭკოვანი.. სითბოსა და სინათლის მოყვარულიკულტურაა. ზოგიერთი ჯიში იტანს გვალვას. გოგრის სამშობლოა ამერიკა. მისი 13 სახეობიდან ფართოდაა კულტივირებული ერთწლოვანი 3 სახეობა: მსხვილნაყოფა ანუ გიგანტური გოგრა, რომლისგანაც გამოყვანილია სუფრის, საკვები და დეკორატიული ჯიშები - თეთრი თაფლა 611, მსხვილნაყოფა 1 და სხვა; მაგარკანიანი ანუ ჩვეულებრივი გოგრა (ხოკერა, საქართველოში ძველთაგანვეა გავრცელებული). არის სუფრისა და დეკორატიული ჯიშები. ამ სახეობას ეკუთვნის ყაბაყი და პატიოსონი. მუსკატური ანუ ჯავზის გოგრა (საქართველოში ცნობილია თაფლა გოგრის, ხურჯინას, ბორჩალური გოგრის სახელით, გავრცელებულია ქვემო ქართლის დაბლობ ზონაში). ნაყოფის რბილობიდან სამრეწველო დანიშნულებით იღებენ კაროტინოიდებს კაროტინის მისარებად გოგრას აცლიან თესლებს და წინასწარ ასილოსებენ. გოგრის მზა სილოსი იკეთებს ზედა მკვრივ ფენას, რომელიც შეიცავს 250-350 მგ/კაროტინს . ამ მასას აცუცმაცებენ გადაიტანენ და ქიმიური რეაქციით გამოყოფენ კაროტინს. გოგრის ნაყოფი, გარდა კაროტინოიდებისა შეიცავს C, B1, B2, B3, B6, PP ვიტამინებს, K, Ca, Fe, Cu, Zn, Ng მარილებს, აზოტოვან შენაერთებს, პექტინებს, სახამებელს, შაქრებს, ცხიმოვან ზეთს, ჰემიცელულოზას. ფოთლებსა და ყვავილებში აღმოჩენილია ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებათა რამდენიმე ჯგუფი, თესლები შეიცავს :ვიტამინ E-ს, ლინოლის მჟავის ტრიგლიცერიდებს, მინოშენაერთ კუკურბიტინს, ნახშირწყლებს, ოლეინის მჟავის ტრიგლიცერიდებს, ორგანული მჟავებს, პალმიტინის მჟავის ტრიგლიცერიდებს, სტეარინის მჟავის ტრიგლიცერიდებს, ფისოვანი ნივთიერებებს, ფიტოსტერინს, კუკურბიტოლს, ცხიმოვანი ზეთს. საქართველოში აშენებენ ყველგან.ამრავლებენ როგორც ჩითილით, ასევე თესლით. თესლი ღივდება 13–C ტემპერატურაზე. კარგად ხარობს ნაყოფიერ, ღრმა, ორგანული და მინერალური სასუქით უხვად განოყიერებულ მსუბუქ ნიადაგზე. . გოგრა სითბოს მოყვარული, გვალვაგამძლე მცენარეა. არსებობს გოგრის ბევრი მსხვილნაყოფა საკვები ჯიში.გავრცელებული ჯიშებია: კაშგარის 1644, ლენინაბადისა და სხვა. მოსავლიანობა 1 ჰა-ზე ზოგჯერ 100 ტ.-ს აღემატება.

. ამზადებენ ნაყოფის რბილობის ზეთოვან ხსნარს;

. იღებენ კრისტალურ კაროტინს;

. გამოიყენება წყლულების, ეგზემის, დამწვრობის, ჩირქოვანი იარების სამკურნალოდ, ასევე შარდდამდენად, შეშუპეპების, ღვიძლისა და თირკმელების დაავადების დროს. თესლი შეიცავს კუკურბიტინს, რომელსაც ანტიჰელმინთური მოქმედება ახასიათებს..

ოგრას იყენებენ:

. საჭმელად

. ცხოველთა საკვებად;

. გოგრის თესლისაგან ხდიან საჭმელ ზეთსაც.

წყარო: medgeo.net